बाजुरा जिल्लाको अग्लो डाँडामा अवस्थित बडीमालिका मन्दिर धार्मिक आस्था, सांस्कृतिक सम्पदा र प्राकृतिक सौन्दर्यको अनुपम संगम हो। हिन्दू देवी भगवतीलाई समर्पित यो मन्दिरलाई स्थानीयहरूले मात्रै नभएर हिन्दु धर्मावलम्बीले श्रद्धापूर्वक पूजा गर्ने गर्छन्।
पौराणिक कथाहरू, परम्परागत प्रचलन र मनमोहक प्रकृतिको कारणले यो मन्दिर धार्मिक तथा पर्यटकीय गन्तव्यको रूपमा स्थापित हुँदै गएको छ।
पौराणिक किंवदन्ती/इतिहास
बडीमालिकाको उत्पत्तिसँग एउटा रोचक लोककथा जोडिएको छ। स्थानीयहरूका अनुसार, धेरै वर्ष पहिले एक गोठालाले गाई चराउँदा बाजुराको घना जङ्गलमा देवी भगवतीको स्वयं उत्पत्ति भएको मूर्ति देखेका थिए। उक्त दिव्य दृश्य देखेर आश्चर्यचकित भएका उनले यो खबर गाउँमा सुनाएपछि त्यही स्थानमा मन्दिर स्थापना गरिएको थियो। यो किंवदन्तीले मन्दिरको धार्मिक महत्वलाई थप बढाएको छ।
ऐतिहासिक र सांस्कृतिक महत्व
बडीमालिकाको पूजाका लागि अहिले पनि पुरानो परम्परा कायमै छ। तत्कालीन सिंजा राज्य जुम्लाबाट सरकारी पूजा सामग्री (डोली) र डोटी राज्यबाट सरकारी पूजा सामग्री (पेटारो) पठाउने चलन अद्यापि चल्दै आएको छ। जुम्ला जिल्ला प्रशासन कार्यालयबाट चन्दननाथको डोलीसहितको टोली नागपञ्चमीका दिन बडीमालिकातर्फ प्रस्थान गर्छ। यसले मन्दिरको ऐतिहासिक र सांस्कृतिक महत्वलाई झल्काउँछ।
मेला र प्राकृतिक सौन्दर्य
हरेक वर्षको जनैपूर्णिमाको अघिल्लो अथवा आजैको दिन (श्रावण शुक्ल चतुर्दशी) बडीमालिकामा विशेष पूजाआजा हुन्छ र ठूलो मेला लाग्छ। यस समयमा हजारौँ भक्तजनहरू देशका विभिन्न ठाउँबाट र भारतको उत्तराखण्डमा पर्ने कुमाउ, गढवाल र पिथौरागढबाट पनि यहाँ आउने गर्छन्।
मेला लाग्ने समयमा बडीमालिका क्षेत्र हरियालीले भरिएको हुन्छ र रंगीचंगी फूलहरू फुलेका हुन्छन्। लेकाली भेगमा पाइने विभिन्न जडीबुटीहरूले यसको प्राकृतिक सौन्दर्यलाई अझ बढाउँछन्। कठिन बाटो र पहाडी भूगोल हुँदाहुँदै पनि इच्छाएको वरदान प्राप्त हुने जनविश्वासका कारण भक्तजनहरू यहाँ पुग्ने गर्छन्।
सम्भावना र चुनौती
बडीमालिकामा धार्मिक र पर्यटकीय दुवै सम्भावना भए पनि प्रचार–प्रसारको अभावले गर्दा मेलाबाहेकका समयमा यहाँ पुग्नेको संख्या निकै कम हुन्छ। सरोकारवालाहरू यसको प्रवर्द्धन र संरक्षणमा चासो देखाउँदै छन्। भक्तजन र पर्यटकलाई आवागमन सहज बनाउन सोता पाटनसम्म सडक निर्माण भइरहेको छ, जसले बडीमालिकालाई भविष्यमा एक उत्कृष्ट धार्मिक पर्यटन गन्तव्य बनाउने सम्भावना बोकेको छ। त्यसैले पनि बडीमालिका मन्दिर नेपाली पहिचान, परम्परा र आस्थाको प्रतीकको रूपमा उभिएको छ, जसको थप विकास र संरक्षण आवश्यक छ।
