डडेल्धुरा - डडेल्धुरा जिल्लाको आलिताल गाउँपालिका–४ मा जन्मिएका एक उर्जावान किसान कर्ण बहादुर बोहराले आफ्नो मेहनत, दृढता र दूरदृष्टिले एउटा यस्तो सपना बुनिरहेका छन्, जुन सपना न त सहरका ठूलाबडाले देखेका थिए, न त कसैले कल्पना गरेका थिए – त्यो सपना हो, ड्रागनफ्रुट खेतीमार्फत आर्थिक समृद्धि हासिल गर्ने।
बाँझो जमिनलाई फल्ने बनाउने उनको यो प्रयास केवल व्यक्तिगत सफलता होइन, सिंगो गाउँले अनुकरण गर्न सक्ने उदाहरणीय कृषि क्रान्ति पनि हो।
कर्ण बहादुरको ड्रागनफ्रुट यात्रा सानो आशाबाट सुरु भएको थियो। उनले आफ्नै गाउँको बाँझो जमिनमा २०० वटा ड्रागनफ्रुटका बिरुवा रोपे। यो बिरुवा सामान्य फलफूलको बिरुवा थिएन, यो त्यो बिरुवा थियो जसले आशा, धैर्यताको प्रतीक्षा।
दुई वर्षको मेहनत र माटोसँगको निरन्तर सम्बन्धपछि ती बिरुवाहरूले फल दिन थाले। त्यसबेलादेखि उनले अनुभव गरे – यो खेती केवल व्यवसायिक रूपमा फाइदाजनक होइन, भविष्यको दिगो आधार बन्न सक्छ।
दुई वर्षको अनुभव र सफलताले प्रेरित भएर उनले आफ्नो खेतीलाई थप बिस्तार गरे। यसपटक उनले आलिताल -४ कै अर्को अर्को स्थानमा १५ रोपनी जमिनमा करिब ८०० वटा ड्रागनफ्रुटका बिरुवा रोपेका छन।
उनले अब स्थानीय बजारमै प्रतिकिलो ५०० रुपैयाँको दरले फल बेच्न थालेका छन्। बजारमा माग छ, फल गुणस्तरीय छन्, र ग्राहकहरू पनि सन्तुष्ट। यसले उनको आत्मविश्वास झनै बढाएको छ।
कर्ण बहादुरको यो सफलता उनको मात्र निजी प्रयासले सम्भव भएको होइन, यसमा सरकारी सहायता र सहकार्यको पनि महत्वपूर्ण योगदान छ।
सुदूरपश्चिम प्रदेश सरकार अन्तर्गत भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारी मन्त्रालय, कृषि विकास निर्देशनालय र कृषि ज्ञान केन्द्र डडेल्धुराको प्राविधिक तथा आर्थिक सहयोगले उनको प्रयासलाई थप बलियो बनाएको छ।
उनको “कलश कृषिपशुपंक्षी तथा नर्सरी फर्म” ले “बाँझो जमिनमा ड्रागनफ्रुट प्रवर्द्धन कार्यक्रम” मा सहभागी भई निम्न अनुसारको आर्थिक साझेदारीमा काम अघि बढाएको छ:
कार्यक्रमको कुल लागत: रु १०,००,०००
सरकारी अनुदान: रु ३,६२,०००
फर्मको निजी लगानी: रु ७,४२,०००
आर्थिक वर्ष: २०८१/०८२
यो साझेदारीले देखाउँछ कि जब सरकारको सहारा र कृषकको इमानदार प्रयास मिसिन्छ, तब ग्रामीण अर्थतन्त्रमा परिवर्तन सम्भव हुन्छ।
कृषि ज्ञान केन्द्र डडेल्धुराका प्रमुख नरेन्द्र पनेरुका अनुसार ड्रागनफ्रुट केवल आकर्षक र स्वादिलो फल मात्र होइन, यो स्वास्थ्यका दृष्टिले पनि अमूल्य फल हो।
यसले शरीरमा प्रतिरक्षा शक्ति (immune system) बढाउँछ,मधुमेह (डायबेटिज) नियन्त्रणमा मद्दत गर्छ,हृदय रोगको जोखिम घटाउँछ, रक्तचाप सन्तुलनमा राख्छ,छालालाई स्वस्थ, उज्यालो र ताजा बनाउँछ,पाचन प्रणाली सुदृढ बनाउँछ,यसमा भएको एन्टी–अक्सिडेन्ट्स ले क्यान्सर रोकथाममा पनि सहयोग पुर्याउँछ
त्यसैले, बजारमा यसको माग दिनप्रतिदिन बढ्दो छ, जसले कर्ण बहादुरजस्ता कृषकको व्यवसायिक भविष्यलाई अझ उज्यालो बनाइदिएको छ।
कर्ण बहादुरको कथा केवल एक किसानको उन्नतिको कथा होइन, यो कथा हो – गाउँमै बसेर पनि आत्मनिर्भर बन्न सकिन्छ भन्ने विश्वासको सजीव उदाहरण उनले देखाएका छन् कि परिश्रम, लगनशीलताले गाउँको बाँझो जमिनमा पनि सपना फलाउन सकिन्छ।
आज उनी न केवल आफ्नै परिवारको भविष्य बनाउँदै छन्, उनी गाउँका युवाहरूलाई पनि सन्देश दिइरहेका छन् –
“माटो छ, अवसर छ, बस् मेहनत गरौँ। समृद्धि यहीँ छ – हाम्रो गाउँमै।”
