डडेल्धुरा – भेटेरेनरी अस्पताल तथा पशु सेवा बिज्ञ केन्द्र डडेल्धुराले जिल्लाका पशुपन्छी खोप कार्यकर्ताहरूलाई १ दिने महत्त्वपूर्ण अभिमुखीकरण कार्यक्रम सम्पन्न गरेको छ। यो कार्यक्रमको मूल उद्देश्य देशव्यापी रूपमा सञ्चालित खोरेत (Foot and Mouth Disease - FMD) र पिपिआर (PPR) रोग उन्मूलनको राष्ट्रिय अभियानलाई जिल्ला तथा स्थानीयस्तरमा प्रभावकारी रूपमा कार्यान्वयन गर्नु रहेको छ, जसले डडेल्धुराका पशुधनलाई स्वस्थ र सुरक्षित राख्न मद्दत पुगोस्।
कार्यक्रममा कार्यालय प्रमुख देवराज भट्टले अभिमुखीकरणको क्रममा परशुराम, आलिताल लगायतका क्षेत्रहरू जुन कैलाली र कञ्चनपुर जिल्लासँग प्रत्यक्ष रूपमा जोडिएका छन्, ती क्षेत्रहरू खोरेत रोगको उच्च जोखिम (संवेदनशील) क्षेत्र हुन्। कारण स्पष्ट छ— सीमावर्ती क्षेत्रमा पशुहरूको आवतजावत बढी हुने हुँदा रोग सर्ने सम्भावना ह्वात्तै बढ्छ। तर विडम्बना, जहाँ सबैभन्दा बढी खोप कार्यकर्ताको आवश्यकता छ, त्यहीँ जनशक्तिको कमी रहेको उहाँले स्पष्ट पार्नुभयो। यो अवस्थाले सीमावर्ती क्षेत्रमा रोग नियन्त्रण प्रयासलाई कमजोर बनाउन सक्ने उनको भनाइ छ।
कार्यक्रममा पशुपन्छी निर्देशक डाक्टर विनोद बहादुर कठायतले दिनुभएको खोरेत रोग (FMD) सम्बन्धी प्रस्तुतीकरणले यस रोगले आर्थिक क्षेत्रमा ठूलो असर पार्दछ।उहाँका अनुसार, यो रोगको फैलावट दर निकै उच्च छ।
• असाधारण फैलावट क्षमता: खोरेत रोग १ घण्टामा ६० किलोमिटरका दरले फैलन सक्छ, जसको अर्थ हो यो रोगले छोटो समयमै ठूलो भौगोलिक क्षेत्रलाई प्रभावित पार्न सक्छ र नियन्त्रणका उपायहरूलाई कठिन बनाउँछ।
• जीवाणुको दीर्घकालीन जीवन: सबैभन्दा चिन्ताजनक पक्ष त के हो भने यस रोगको जीवाणु गाईवस्तुको घाँटीभित्र २ देखि ३ वर्षसम्म सक्रिय अवस्थामा जीवित बस्नसक्छ। यसले गर्दा बाहिरबाट स्वस्थ देखिएका पशुबाट पनि जुनसुकै बेला रोग पुनः फैलने जोखिम रहन्छ।
• कृषि अर्थतन्त्रमा गम्भीर क्षति: डा. कठायतले प्रस्तुत गर्नुभएको तथ्याङ्क अनुसार, पशु मर्न सक्ने सम्भावना कम भएपनि खोरेत रोगले देशको अर्थतन्त्रलाई ठूलो क्षति पुर्याइरहेको छ। दुग्धजन्य पदार्थको उत्पादनमा ३०% सम्मको कमी आउँछ भने, समग्र दूध उत्पादनमा ३२% सम्म ह्रास आउने गरेको छ। राष्ट्रिय स्तरमा यस रोगका कारण ६.४४ अर्ब रुपैयाँको वार्षिक क्षती हुने गरेको आकलनले यसको आर्थिक मार कति ठूलो छ भन्ने देखाउँछ।
• निर्मूल पार्ने लक्ष्य: नेपालले सन् २०३० सम्ममा खोरेत रोगलाई पूर्ण रूपमा निर्मूल पार्ने महत्त्वाकांक्षी लक्ष्य लिएको छ। यो लक्ष्य हासिल गर्न डडेल्धुरा जस्ता उच्च जोखिमयुक्त जिल्लामा खोप अभियानलाई सफल बनाउनु अपरिहार्य छ।
डा. कठायतले यो रोग खुर फाटेका सबै जनावरलाई लाग्ने र छिमेकी कञ्चनपुर,कैलाली जस्ता सिमावर्ती जिल्लाहरुमा समेत यस रोगको संक्रमण देखिएकाले डडेल्धुरामा सर्तकता उच्च राख्नुपर्ने आवश्यकता औँल्याउनुभयो।
कार्यक्रममा सहभागी खोप कार्यकर्ताहरूलाई खोपको सही प्रयोगका लागि कडा निर्देशन दिइएको छ। 'भ्याक्सिन खोलामा नफाल्न' र 'पशुपन्छी लाई नै लगाउन' दिइएको निर्देशनले खोप कार्यकर्ताको जिम्मेवारी र जवाफदेहीतालाई प्रष्ट पारेको छ। यो निर्देशनले खोपको दुरुपयोग रोक्नुका साथै सम्पूर्ण पशुधनले खोप पाउनुपर्छ भन्ने नीतिगत मान्यतालाई जोड दिएको छ।
यो अभिमुखीकरण कार्यक्रमले खोप कार्यकर्ताहरूलाई रोगको गम्भीरताबारे सचेत गराएको छ, तर अभियानको सफलताका लागि संवेदनशील क्षेत्रमा जनशक्ति पूर्ति र नियमित निगरानीको आवश्यकता अझै देखिएको जनाइएको छ।
